یادداشت | حدود یک سال از ظهور ویروس کووید ۱۹ می گذرد؛ ویروسی که زندگی بشر را در کلیه ابعاد اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی آن به چالش کشیده و با برهم زدن معادلات و پیش بینی ها، چشم انداز متفاوت و دور از انتظاری را در آینده بشر ترسیم کرده است؛ دامنه و عمق تغییرات و تحولات این دوران در برخی حوزه ها به قدری گسترده و عمیق بوده است که از این چشم انداز به دوران "پساکرونا" یاد می شود.
در این بین، سازمان ملل به رسم هرساله شعار "ساخت جهانی بهتر پس از کرونا برای افراد دارای معلولیت (فراگیر، دسترس پذیر، پایدار) " را عنوان کرده و در قالب کلماتی به ظاهر ساده، مسئولیت سنگینی را به عهده ملتها به ویژه نهادهای متولی رفاه اجتماعی گذاشته است تا با تحقق این شعار، هر فرد دارای معلولیتی بتواند در هر کجای یک سرزمین، همچون سایر شهروندان و چه بسا بسیار بیشتر و بهتر از آنها، از امکانات یک زندگی استاندارد و شایسته برخوردار باشد. همچنین زیرساختهای دسترسی پذیری به امکانات به گونه ای طراحی و اجرا شود که نه تنها نیازهای نسل فعلی بلکه نیازهای کلیه افراد دارای معلولیت در آینده را نیز در نظر گرفته و پوشش دهد.
شاید اگر نگوییم بهترین، ولی ابتدایی ترین راهکار عملیاتی این شعار، الزام طراحان و برنامه ریزان حوزه های مختلف به تهیه "پیوست اجتماعی ویژه افراد دارای معلولیت" باشد؛ پیوستی که بتواند از هر طرح و برنامه ای در برابر حقوق این قشر دفاع کند و میزان شناخت، تعهد و پایبندی آن را در راستای شناسایی و رفع نیازهای خاص این قشر نشان دهد؛ این پیوست با ایجاد یک فصل مشترک در کلیه برنامه های اجرایی، از طرح های عمرانی و شهرسازی گرفته تا طرح های فرهنگی، نتایج پایداری را تعقیب و زمینه "ادغام اجتماعی" افراد دارای معلولیت را در جامعه فراهم خواهدآورد.
فارغ از این چشم اندازها و اهداف آینده نگرانه، کشورهای مختلف در مقابله با این بحران نوظهور، باری دیگر، اثرگذاری برنامه های حوزه مدیریت بحران خود را به محک گذاشتند و تجربیات جدیدی را از سر گذراندند و حاصل این تجربه و آزمون، گاه در قالب الگوهای پذیرفته شده جهانی پا را از محدوده های محلی و ملی فراتر گذاشت.
بهزیستی نیز به عنوان زیرمجموعه ای از وزارت رفاه، با جامعه هدف متنوع و متکثر خود، به شدت از این بحران متاثر شد؛ طرحها و برنامه ها، دستورالعملها و بخشنامه ها، همه و همه به سمت وسوی کاهش تبعات این بحران بر جامعه هدف جهت گیری شدند. در اولین روزهای اعلام شیوع این بیماری در کشور، کمیته پیشگیری از بیماریهای واگیردار بهزیستی کشور و استان ها با برگزاری جلسات مستمر، کلیه برنامه های جاری حوزه های توانبخشی، پیشگیری و اجتماعی و مشارکتهای مردمی را با محوریت مقابله با بیماری، مورد اصلاح و بازبینی قرار داد.
توقف فعالیت مهدهای کودک و ورشکستگی مدیران و نارضایتی خانواده ها به ویژه در موج اول گسترش بیماری، عدم امکان پذیرش مددجو و توانخواه در مراکز زیرمجموعه، حفظ سلامت گروه های در معرض خطری چون سالمندان، کودکان، معتادین در حال بهبود و افراد دارای معلولیت مقیم در مراکز، تعطیلی واحدهای صنفی به ویژه در حوزه خدمات و متعاقب آن بیکاری شمار زیادی از افراد توانمندشده از جمله زنان سرپرست خانوار، توقف فعالیتهای آموزشی و توانبخشی مراکز روزانه، عدم امکان پذیرش معتادان متجاهر به دلیل کمبود فضای قرنطینه و... تنها بخش کوچکی از رهاوردهای ویروس کرونا بودند که بر نوع و نحوه ارایه خدمات این سازمان تاثیرگذاشته و ضرورت انطباق سریعتر با شرایط ناخواسته جدید را طلب می کردند.
با این حال، اداره کل بهزیستی خراسان رضوی با اتخاذ راهبردهای مدیریتی متمرکز و هدفمند، تمام همّ خود را برای به حداقل رساندن آسیبهای ناشی از شیوع کرونا به کار گرفت؛ اجرای پروتکل های بهداشتی و نظارت مستمر بر نحوه اجرای آنها در مراکز تابعه، الکترونیکی کردن خدمات در راستای کاهش مراجعات، هدایت پویشهای مردمی به ویژه پویش بخشش اجاره بهای مهدهای کودک، پویش صیانت از سلامت مددجویان مقیم مراکز، پویش همدلی مومنانه، پویش ایران همدل و پازل همدلی، به سمت رفع نیازهای معیشتی، بهداشتی، درمانی و آموزشی آسیب دیدگان از کرونا و فراهم آوردن زمینه مشارکت حداکثری و نوع دوستانه مردم و به دنبال آن کسب رتبه نخست کشوری مشارکتهای مردمی در پویش پازل همدلی، حمایت از کارگاه های مددجویی تولید ماسک و گان، اعطای تسهیلات اشتغال به مددجویان و کارفرمایان، کمک به تاسیس صندوق های مالی خرد در شهرستانها در راستای ایجاد اشتغال پایدار روستایی و توانمندسازی مددجویان، معرفی سامانه خودارزیابی روانشناختی بهزیستی به شهروندان با هدف کاهش اختلال اضطراب و شناسایی سایر مشکلات روان شناختی افراد در دوران کرونا و قرنطینه، افزایش ساعات خدمت رسانی مرکز مشاوره تلفنی۱۴۸۰ در جهت کاهش آسیب های روانی و ارایه خدمات مشاوره تلفنی به خانواده ها، معرفی سامانه نظارت مردمی دیده بان با هدف دریافت نظرات، شکایات و درخواستهای شهروندان، راه اندازی قرنطینه جهت پذیرش معتادان متجاهر قبل از ورود به مراکز ماده ۱۶، استمرار برگزاری دوره های آموزشی مراکز به صورت مجازی، جلب مشارکت خیرین در جهت سرعت بخشیدن به پروژه های ساخت مسکن خانواده های دارای دو معلول و بیشتر، برگزاری جشنواره های هنری و ادبی مجازی، ارایه آموزشهای پیشگیرانه و توزیع بسته های بهداشتی در مراکز و در بین گروه های در معرض آسیب به ویژه کودکان کار و خیابان، معتادان متجاهر و مددجویان حاشیه شهر و... قمستی از برنامه های اداره کل بهزیستی خراسان رضوی بودند که به همت نیروهای خدوم به جامعه هدف ارایه شدند.
اداره کل بهزیستی خراسان رضوی به عنوان یکی از نهادهای متولی رفاه اجتماعی همواره در این مسیر گام برداشته و خواهد داشت و وقوع بحرانهایی اینچنین، هیچ گاه از عزم راسخ این نهاد در مقابله و رویارویی با آسیبهای اجتماعی و کاهش آلام و رفع کمبودهای جامعه هدف نخواهد کاست؛ چرا که این اداره کل چه در دوران کرونا و چه قبل و پس از آن، همواره در مسیر "ساختن جهانی بهتر برای افراد دارای معلولیت و افراد دارای محدودیت" کوشیده و خواهد کوشید.
دکتر حمیدرضا پوریوسف
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی
نظر شما